Y Confensiwn ar Amrywiaeth Fiolegol

Y Confensiwn ar Amrywiaeth Fiolegol

Enghraifft o'r canlynol	cytundeb
Dyddiad	8 Mehefin 1992
Dechrau/Sefydlu	29 Rhagfyr 1993
Lleoliad	Rio de Janeiro
Prif bwnc	Bioamrywiaeth
Gwefan	http://www.cbd.int/
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Mae'r Confensiwn ar Amrywiaeth Fiolegol (CBD), a adwaenir yn anffurfiol fel y Confensiwn Bioamrywiaeth, yn gytundeb amlochrog. Mae gan y Confensiwn dri phrif nod: gwarchod amrywiaeth fiolegol (neu fioamrywiaeth); defnydd cynaliadwy; a rhannu buddion sy'n deillio o adnoddau genetig yn deg a chyfiawn. Adnoddau genetig yw unrhyw ddeunydd sy'n dod o blanhigyn, anifail, microbaidd neu darddiad arall sy'n cynnwys unedau etifeddol. Ei nod yw datblygu strategaethau cenedlaethol ar gyfer cadwraeth a defnydd cynaliadwy o amrywiaeth fiolegol, ac fe'i hystyrir yn aml fel y ddogfen allweddol ynghylch datblygu cynaliadwy.

Agorwyd y Confensiwn i'w lofnodi yn Uwchgynhadledd y Ddaear yn Rio de Janeiro ar 5 Mehefin 1992 a daeth i rym ar 29 Rhagfyr 1993. Yr Unol Daleithiau yw'r unig aelod-wladwriaeth y Cenhedloedd Unedig sydd heb gadarnhau'r Confensiwn.^[1] Mae ganddo ddau gytundeb atodol, Protocol Cartagena a Phrotocol Nagoya.

Mae Protocol Cartagena ar Fioddiogelwch i'r Confensiwn ar Amrywiaeth Fiolegol (Saes. The Cartagena Protocol on Biosafety to the Convention on Biological Diversity) yn gytundeb rhyngwladol sy'n rheoli symudiadau organebau byw wedi'u haddasu (LMOs) sy'n deillio o fiotechnoleg fodern o un wlad i'r llall. Fe'i mabwysiadwyd ar 29 Ionawr 2000 fel cytundeb atodol i'r CBD a daeth i rym ar 11 Medi 2003.

Mae Protocol Nagoya ar Fynediad at Adnoddau Genetig a Rhannu'n Deg a Theg Buddion sy'n Deillio o'u Defnydd (ABS) i'r Confensiwn ar Amrywiaeth Fiolegol yn gytundeb atodol arall i'r CBD. Mae'n darparu fframwaith cyfreithiol tryloyw ar gyfer gweithredu un o dri amcan y CBD yn effeithiol: rhannu buddion yn deg a chyfiawn, sy'n dod o'r defnydd o adnoddau genetig. Mabwysiadwyd Protocol Nagoya ar 29 Hydref 2010 yn Nagoya, Japan, a daeth i rym ar 12 Hydref 2014.

Roedd 2010 hefyd yn Flwyddyn Ryngwladol Bioamrywiaeth, ac Ysgrifenyddiaeth y CBD oedd ei ganolbwynt. Yn dilyn argymhelliad gan lofnodwyr CBD yn Nagoya, datganodd y Cenhedloedd Unedig y cyfnod 2011 i 2020 fel Degawd y Cenhedloedd Unedig ar Fioamrywiaeth. Mae Cynllun Strategol y Confensiwn ar gyfer Bioamrywiaeth 2011-2020, a grëwyd yn 2010, yn cynnwys Targedau Bioamrywiaeth Aichi.

Gelwir cyfarfodydd y Partïon i'r Confensiwn yn 'Gynadleddau'r Partïon' (Conferences of the Parties, neu COP), gyda'r un cyntaf (COP 1) yn cael ei gynnal yn Nassau, y Bahamas, ym 1994 a COP 27 yn Sharm El Sheikh, Yr Aifft.^[2]

Ym maes bioamrywiaeth forol ac arfordirol, ffocws CBD ar hyn o bryd yw nodi Ardaloedd Morol o Arwyddocâd Ecolegol neu Fiolegol (EBSAs) mewn lleoliadau cefnfor penodol yn seiliedig ar feini prawf gwyddonol. Y nod yw creu offeryn cyfreithiol rwymol rhyngwladol (ILBI) sy'n cynnwys cynllunio ar sail ardal a gwneud penderfyniadau o dan UNCLOS i gefnogi cadwraeth a defnydd cynaliadwy o amrywiaeth fiolegol morol y tu hwnt i feysydd awdurdodaeth genedlaethol (BBNJ).

1. ↑ Jones, Benji (20 May 2021). "Why the US won't join the single most important treaty to protect nature". Vox. Cyrchwyd 3 December 2021.
2. ↑ "Convention on Biological Diversity". Convention on Biological Diversity (yn Saesneg). Cyrchwyd 2022-07-24.